W lesie Chodówki koło Miechowa oraz w niewielkim, bezimiennym lesie koło Zielonej znajdują się ślady dawnych torowisk kolejowych. Są to fragmenty rozległej sieci kolei wąskotorowych, które istniały we wschodniej części Wyżyny Miechowskiej oraz na Ponidziu od czasów pierwszej wojny światowej aż do drugiej połowy XX wieku.
Wojenne początki
Historia tych kolei rozpoczęła się w początkowym okresie pierwszej wojny światowej. Po zajęciu okolicznych terenów przez wojska austro-węgierskie rozpoczęto budowę sieci wąskotorowych kolei polowych, których zadaniem było dostarczanie sprzętu i materiałów wojennych do strefy przyfrontowej. Pomiędzy listopadem 1914 i marcem 1915 roku powstały w ten sposób linie z Miechowa-Charsznicy do Kołkowa (las Chodówki) oraz z Kocmyrzowa do Gór koło Pińczowa (las koło Zielonej).
Obydwie linie miały charakter tymczasowy i zostały zdemontowane do sierpnia 1915 roku. Jednak już wkrótce, w latach 1916-1917, na ich miejscu uruchomiono linie z Charsznicy do Działoszyc (37,6 km, trakcja parowa i rozstaw szyn 600 mm) oraz z Kocmyrzowa do Posądzy (13,7 km, trakcja parowa i rozstawem szyn 760 mm, w 1926 roku przedłużona do Kazimierzy Wielkiej i węzła w Cudzynowicach).
Rozkwit i upadek
W okresie międzywojennym oraz w pierwszych dekadach po II wojnie światowej obydwie linie po rozbudowie i modernizacji stanowiły podstawowy środek transportu osobowego i towarowego w regionie. Poprzez węzeł w Cudzynowicach łączyły się one z systemem wąskotorowej Jędrzejowskiej Kolei Dojazdowej, umożliwiając podróżowanie m.in. do Jędrzejowa, Pińczowa i Szczucina.
Było tak aż początku lat siedemdziesiątych XX wieku, kiedy rozpoczął się proces stopniowej likwidacji całego systemu wąskotorówek. Najpierw zawieszono ruch pasażerski na odcinku Kocmyrzów-Proszowice (1971 r.), następnie na linii Charsznica – Działoszyce (1983). Do początku lat dziewięćdziesiątych odbywał się jeszcze ruch towarowy. Później linie ostatecznie zamarły i w latach 1992-1996 uległy likwidacji i rozbiórce.
Materiały wykorzystane w opracowaniu
- Atlas Kolejowy: https://www.atlaskolejowy.net/pl/malopolskie/?id=linia&poz=113 [dostęp 7.12.2022]
- Waldemar Bałda, Stacja umarła, Dziennik Polski, artykuł online z 6.10.2007 r.: https://dziennikpolski24.pl/stacja-umarla/ar/c3-1415514 [dostęp 7.12.2022].
- Jędrzejowska Kolej Dojazdowa: http://www.expres-ponidzie.k-ow.net/ [dostęp 7.12.2022].
- Bogdan Prokopiński, Historia Jędrzejowskiej Kolei Wąskotorowej, online: http://www.sitkkielce.idsl.pl/index1_211.html [dostęp 7.12.2022].
- Tablica informacyjna w lesie Chodówki.
- Żaglowce na szynach. Pińczowskie Koleje Dojazdowe, Przedsiębiorstwo Usług Technicznych i Handlu FMK, Pińczów 2019. Wersja online na stronie Muzeum w Pińczowie: http://muzeumpinczow.pl/wp-content/uploads/2019/07/%C5%BBaglowce-na-szynach-1.pdf [dostęp 7.12.2022].