Las Zwierzyniec w Książu Wielkim

Zachodnia elewacja pałacu w Książu Wielkim

Większość lasów w północnej części ziemi miechowskiej należała dawniej do majątku w Książu Wielkim. Dziś ta niewielka miejscowość położona przy trasie z Krakowa do Warszawy słynie za sprawą zabytkowego pałacu Mirów – renesansowej rezydencji rodziny Myszkowskich, wybudowanej pod koniec XVI wieku według projektu włoskiego architekta Santiego Gucciego. Pałac stoi w rozległym parku, do którego od wschodu przylega dawny „zwierzyniec”, czyli zalesiony teren przeznaczony do polowań i hodowli zwierząt łownych.

Zwierzyniec zajmował teren o kształcie wydłużonego prostokąta, z poprowadzoną przez środek aleją, która pierwotnie stanowiła główną drogę dojazdową do pałacu.

W XVIII wieku zwierzyniec przecinały liczne, kręte, splątane ścieżki odsłaniające dalekie widoki. Zadrzewienia skomponowane były swobodnie, zebrane w grupy różnej wielkości, zwarte i luźne, laski, gaje, drzewa pojedyncze, także grupy krzewów, zarośla z obszernymi wnętrzami w części północnej. W części wschodniej zlokalizowany był staw, a nieco dalej na północ – altana (opis z dokumentacji konserwatorskiej).

W połowie XIX wieku na wschodnim końcu alei wybudowano kamienną bramę wjazdową. W części północno-wschodniej zwierzyńca znajdowała się sadzawka, a w części południowo-wschodniej – ogrodzona bażantarnia. Obecnie wszystkie te obiekty nie istnieją, a sam zwierzyniec zmienił się w gęsty, dorodny las. Przy jego wschodnim krańcu, w pobliżu nieistniejącej kamiennej bramy wciąż stoi budynek dawnej gajówki (obecnie własność prywatna).

Fragment parku na północ od pałacu
„Plan sytuacyjny J. W. Aleksandra Hrabii Wielopolskiego i Margrabiego Myszkowskiego w Książu Wielkim”, 1837 r. Na planie widoczny jest pałac i otaczający go park (lewy dolny róg planu) oraz zwierzyniec (na wschód od pałacu i parku). Źródło: ewidencja parku, materiały NID.
Dawna aleja prowadząca przez zwierzyniec do pałacu
Las na terenie dawnego zwierzyńca
Dawna gajówka przy wschodnim końcu zwierzyńca (obecnie własność prywatna)

Materiały wykorzystane w opracowaniu

  1. Włodzimierz Barczyński, Stanisław Piwowarski (red.) 2010, Ziemia miechowska, moja mała ojczyzna, Powiatowa i Miejska Biblioteka Publiczna w Miechowie, wersja online: link [dostęp 20.10.2022].
  2. Karta ewidencyjna zespołu pałacowo-parkowego w Książu Wielkim: link, ewidencja parku

Mapy archiwalne (chronologicznie):

  1. Mappa szczegulna Woiewodztwa Krakowskiego i Xięstwa Siewierskiego 1:225 000, aut. Karol de Perthées, 1791.
  2. Topograficzna Karta Królestwa Polskiego 1:126 000, Kol. III Sek. VII, Szczekociny, ok. 1843; Kol. III Sek. VII Olkusz Kraków, ok. 1843.
  3. Karte des Westlichen Russlands 1:100 000, arkusz F40 Miechów, 1914; F41 Słomniki 1914.
  4. West. Osteuropa 1:25 000, Gruppe Warschau, arkusze: XXX-7-A 1915, XXX-7-B 1915, XXX-7-D, 1915.
  5. Taktyczna mapa Polski 1:100 000, 1921-1939, arkusze: P47-S29 Olkusz, P47-S30 Miechów, P48-S30 Kraków.
  6. Szczegółowa mapa topograficzna Polski WIG 1:25 000, 1936-1944, arkusze: P47-S29-I Sułoszowa, P47-S30-A Żarnowiec nad Pilicą, P47-S30-B Książ Wielki, P47-S30-C Książ Mały, P47-S30-D Charsznica, P47-S30-E Miechów, P47-S30-F Słaboszów, P47-S30-G Tarnawa.

Źródło wszystkich map archiwalnych: portal Mapster. Mapy archiwalne Polski i Europy Środkowej, http://igrek.amzp.pl/.

Dodaj komentarz

Twój adres e-mail nie zostanie opublikowany. Wymagane pola są oznaczone *