Kopalnię węgla brunatnego Hermania koło Radzikowa (niem. Reichenwalde) zamknięto około roku 1926, a więc jeszcze na długo przed wybuchem drugiej wojny światowej. Choć od zaprzestania wydobycia minęło blisko sto lat, krajobraz tego miejsca wciąż przypomina o jego górniczej przeszłości. Wędrując po dawnej Hermanii nie sposób odgadnąć, które wzniesienie, zagłębienie czy jar jest formą naturalną, a które dziełem człowieka. Trzymając w garści przedwojenne mapy i posiłkując się wyobraźnią, można próbować odtworzyć przemysłową topografię z początku XX wieku, kiedy kopalnia była u szczytu rozwoju.
Krótka historia kopalni
Założycielem i pierwszym właścicielem kopalni był major Hermann von Haslingen [1], a według innych źródeł von Kaphengst [2]. W późniejszym czasie kopalnia kilka razy przechodziła z rąk do rąk. Kolejni właściciele to m.in. firma L. Mende, od 1876 r. Kommanditgesellschaft „Reichenwalder Braunkohlenwerke” Scherl, Weinholz & Co., od 1893 r. firma Reichenwalder Braunkohlenwerke, a później dyrektor banku Otton Jahn z Berlina.
W 1869 roku kopalnia wyprodukowała blisko 56 tys. ton węgla przy zatrudnieniu 22 osób. Rok później podpisano umowę konsolidacyjną, w wyniku której do Hermanii przyłączono pobliskie mniejsze pola górnicze „Castor” i „Pollux” [3]. W roku 1902 wydobycie wyniosło 66 tys. ton przy zatrudnieniu 108 osób, w roku 1926 – 63 tys. ton. Kopalnię zamknięto około roku 1926, może nieco później.
Co pozostało?
Dawna kopalnia Hermania koło Radzikowa jest dziś w większości porośnięta lasem. Z obiektów naziemnych w terenie wciąż jeszcze można odnaleźć pozostałości cechowni w starej części kopalni. Są też zagłębienia po szybach i betonowe fundamenty maszyn, ślady po przemysłowej kolejce wąskotorowej i systemie odwadniającym, a także pozostałości działającej po sąsiedzku cegielni/brykietowni i żwirowni.
Wędrując z dawnej Hermanii lasem prosto na zachód, po niecałych pięciu kilometrach dotrzemy do nieistniejącej osady Grodno, bohaterki jednego z wcześniejszych artykułów.
![Kopalnia na przedwojennej pocztówce, https://polska-org.pl [5]](https://www.kulturawlesie.pl/wp-content/uploads/2025/03/archiw_Radzikow_10384011-crop.jpg)
Gdzie to jest?
Tereny dawnej kopalni Hermania położone są na północ, zachód i południe od Radzikowa (gmina Cybinka, powiat słubicki, województwo lubuskie). Zwiedzanie można rozpocząć od odnalezienia ruin cechowni – centralnego miejsca w najstarszej części kopalni. Współrzędne GPS i link do tego miejsca na mapie portalu Kultura w lesie:
GPS: 52.27377, 14.85805
Mapa: https://www.kulturawlesie.pl/mmp/fullscreen/1/?marker=1769
Materiały wykorzystane w artykule
- Jerzy Jaros, Słownik historyczny kopalń węgla na ziemiach polskich, Katowice 1984, s. 173
- Agnieszka Gontaszewska, Z historii górnictwa węgla brunatnego w Cybince (Ziemia Lubuska), w: Kwartalnik Historii Nauki i Techniki, R. 61, nr 1 (2016), s. 152. Wersja online na portalu Polona: https://polona2.pl/item/z-historii-gornictwa-wegla-brunatnego-w-cybince-ziemia-lubuska,MTA4OTMyNTg2/ [dost. 6.12.2024].
- Dokumenty dotyczące m.in. konsolidacji kopalń węgla brunatnego „Hermania”, „Castor” i „Pollux” koło Reichenwalde pod nazwą „Hermania” na portalu Deutsche Digitale Bibliothek: https://www.deutsche-digitale-bibliothek.de/item/BHAVYOS6KTS2DI355XCWXLO5GYXFUANT [dost. 6.12.2024].
- Pocztówka ze zdjęciem kopalni: https://polska-org.pl/7093020,Radzikow.html [dost. 12.04.2024].
- Teren kopalni na mapach archiwalnych na portalu Mapy z przeszłością (w menu należy ustawić widoczność wybranej mapy): https://atlas.ihpan.edu.pl/pastmaps/?lon=14.858331&lat=52.264610&z=14.7 [dost. 4.12.2024].