Droga z Rzepina do Maczkowa za Nowym Młynem pokonuje dolinkę niewielkiego, bezimiennego potoku. Na pierwszy rzut oka nie ma tu nic ciekawego, może za wyjątkiem malowniczego śródleśnego jeziorka po prawej stronie szosy. To miejsce ma jednak swoją historię. Na starych mapach przeprawa przez rzeczkę opisywana jest jako Holländer Brücke, czyli Holenderski Most albo Most Holendrów. To jedna z najstarszych nazw własnych w tej części Puszczy Rzepińskiej, zapewne relikt osadnictwa holenderskiego (olęderskiego) z XVIII wieku. Na mapach widać, że trakt rozdzielał się tutaj na dwie odnogi, które ponownie łączyły się za przeprawą. Po śladzie odnogi południowej biegnie dziś droga wojewódzka nr 134 z betonowym przepustem na miejscu mostu. Odnoga północna to leśna droga gruntowa.
Leśniczówka i restauracja w Kamiennym Brodzie
Na początku XX wieku od „holenderskiego” rdzenia toponimu Holländer Brücke swoją nazwę przyjęła położona niecałe 2 km na wschód leśniczówka Holländerberg, obecnie siedziba leśnictwa Nowy Młyn w Nadleśnictwie Rzepin.
W samym Nowym Młynie, vel Kamiennym Brodzie (dawny Steinfahrt), warto się zatrzymać. W pobliżu osady na krótkim odcinku Ilanki istniało kiedyś kilka młynów wodnych, po których pozostały do dzisiaj ślady.
Przed wojną w Steinfahrt była też restauracja. Uwieczniono ją na starej pocztówce, na której widać gości wypoczywających przy stolikach ustawionych przed restauracyjnym budynkiem. Sielankowy nastrój psuje powiewająca nad wszystkim ogromna flaga ze swastyką…
Gdzie to jest?
Opisane miejsca znajdują się w Puszczy Rzepińskiej, kilka kilometrów na południowy zachód od Rzepina. Współrzędne GPS i linki do miejsc na mapie portalu Kultura w lesie:
Holenderski Most (Holländer Brücke)
GPS: 52.30264, 14.78801
Mapa: https://www.kulturawlesie.pl/mmp/fullscreen/1/?marker=1734
Osada Kamienny Bród (Steinfahrt)
GPS: 52.30710, 14.81005
Mapa: https://www.kulturawlesie.pl/mmp/fullscreen/1/?marker=1701
Nieistniejąca osada młyńska Neue Mühle, później Edelgarden
GPS: 52.31005, 14.81554
Mapa: https://www.kulturawlesie.pl/mmp/fullscreen/1/?marker=1704
Nieistniejąca osada młyńska Pasieka (Heide Mühle)
GPS: 52.32692, 14.83110
Mapa: https://www.kulturawlesie.pl/mmp/fullscreen/1/?marker=1706
Nieistniejąca osada młyńska Liszki (Auenmühle)
GPS: 52.31261, 14.82803
Mapa: https://www.kulturawlesie.pl/mmp/fullscreen/1/?marker=1705
Materiały wykorzystane w artykule
- Most na mapach archiwalnych na portalu Mapy z przeszłością (w menu należy ustawić widoczność wybranej mapy): https://atlas.ihpan.edu.pl/pastmaps/?lon=14.788425&lat=52.301673&z=16.2
- Gemeindelexikon für den Stadtkreis Berlin und die Provinz Brandenburg, Berlin 1898. Wersja online na stronie Brandenburgische Technische Universität: https://opus4.kobv.de/opus4-btu/frontdoor/index/index/docId/3781.
- Piotr Karp, Z wizytą na bobrowym szlaku, czyli dlaczego warto odkryć Nowy Młyn? Artykuł z 5 czerwca 2021 roku na portalu I love Słubice: https://iloveslubice.pl/2021/06/05/z-wizyta-na-bobrowym-szlaku-czyli-dlaczego-warto-odkryc-nowy-mlyn/ [dost. 7.08.2024].
- Pocztówka międzywojenna z restauracją w Kamiennym Brodzie: https://fotopolska.eu/Kamienny-Brod-Most [dost. 11.04.2024].
- Damian Utracki, Wykaz nazw ustalonych przez Komisję Ustalania Nazw Miejscowości dla powiatu rzepińskiego, aneks do artykułu: Podziały i klasyfikacje nazw własnych. Próba ujednolicenia i usystematyzowania, w: Zimowa Szkoła Historii Najnowszej, red. M. Hańderek i Ł. Kamiński, wyd. IPN, Warszawa 2015, s. 200-205. Wersja online: https://ipn.gov.pl/pl/publikacje/publikacje-edukacyjne-i/36769,Zimowa-Szkola-Historii-Najnowszej-2014.html [dost. 11.07.2024].