Nepomucena spod Rogozowej nie ma na turystycznych mapach ani w przewodnikach. Nie prowadzi tędy żaden znakowany szlak, a pamięć o tym miejscu żyje już tylko w głowach najstarszych mieszkańców Rajbrotu. Równie zapomniany jest chyba tylko kamienny krzyż przy starej drodze z Rajbrotu do Lipnicy, na wschodnich stokach Dominicznej Góry. Nepomucena i krzyż dzieli na mapie niewiele ponad kilometr. W terenie, w gmatwaninie ścieżek i leśnych dróżek, ten jeden kilometr łatwo może się zamienić w dwa albo trzy. Może się zdarzyć tak, że szukając drogi trafimy na jeden z dwóch znajdujących się w tej okolicy drewnianych krzyży poświęconych powstańcom styczniowych. Jeden z nich znajduje się na zachodnim końcu Iwkowej, a drugi pod szczytem Piekarskiej Góry. Połączenie tych wszystkich miejsc to doskonały przepis na całodniową, wymagającą orientacyjnie wycieczkę po pięknych zakątkach Pogórza Wiśnickiego.
Kapliczka pod Rogozową
Niepozorna kamienna kapliczka słupowa z połowy XIX wieku stoi u podnóży Rogozowej (530 m), niedaleko granicy lasu, za którym ciągną się pola opadające do Rajbrotu. Kapliczka ma kształt czworobocznego, uskokowego postumentu z rzeźbionym zwieńczeniem, w którym umieszczona jest płaskorzeźba świętego. Poniżej znajduje się płaskorzeźba z Matką Bożą z Dzieciątkiem i jeszcze dwie inne, obecnie już zatarte i nieczytelne płaskorzeźby.
Krzyż przy starej drodze
Kamienny krzyż na postumencie ufundował pod koniec XIX wieku Marian Kowalik. Krzyż stanął przy drodze prowadzącej z Rajbrotu do Lipnicy Murowanej. Obecnie droga ta wykorzystywana jest już tylko jako dojazd do pól. Na krzyżu znajduje się płaskorzeźbiony wizerunek Jezusa, a na czworobocznym, ogzymsowanym postumencie częściowo zatarte płaskorzeźby: Matka Boża Siedmiu Boleści, św. Stanisław, św. Jan Nepomucen.
Krzyż na Piekarskiej Górze
Drewniany krzyż pod szczytem Piekarskiej Góry (515 m) ufundowali podobno powstańcy styczniowi jako wotum za szczęśliwy powrót do domu. Byli to ochotnicy z Lipnicy Murowanej, którzy w styczniu 1863 roku wyruszyli do zaboru rosyjskiego, aby walczyć w powstaniu styczniowym. W 2009 roku zniszczony krzyż został odnowiony, a wiszącą na nim wcześniej kapliczkę przeniesiono na pobliskie drzewo. W 2010 roku u stóp krzyża ułożono głaz z pamiątkową inskrypcją, a w 2012 roku obok wybudowano niewielką, drewnianą wiatę.
Krzyż przy źródełku
Drugi drewniany krzyż związany z tradycją powstania styczniowego stoi przy źródle bijącym na południowych stokach Piekarskiej Góry. Miejscowe przekazy mówią, że odpoczywali w tym miejscu powstańcy – ochotnicy z Iwkowej. Podobno przed powrotem do domów leczyli tutaj wojenne rany korzystając z niezwykłych, leczniczych właściwości wody ze źródełka. Na krzyżu zawieszona jest kapliczka szafkowa z wizerunkiem Chrystusa. U jego stóp stoi kapliczka z płaskorzeźbioną sceną myśliwską (św. Hubert). Przy krzyżu i źródle znajduje się zagospodarowane miejsce odpoczynku z wiatą.
Materiały wykorzystane w artykule
- Czesław Anioł, Śladem powstańczych krzyży, http://maciejmakro.blogspot.com/2016/10/iwkowa-powrot-do-zroda.html [dost.15.09.2023].
- Magdalena i Piotr Rochowscy, Nad Uszwicą i Leksandrówką. Na kulturowych ścieżkach Wiśnicko-Lipnickiego Parku Krajobrazowego, Zespół Parków Krajobrazowych Województwa Małopolskiego, Kraków 2021, s. 32-33.
- Jan Rzepa, Kapliczki, figury i krzyże przydrożne na terenie diecezji tarnowskiej. Tekst, Kuria Diecezjalna, Tarnów 1983, s. 316, 318.
- Piotr Skoczek (red.), Kapliczki przydrożne Ziemi Bocheńskiej, Prowincjonalna Oficyna Wydawnicza, Proszówki 2009, s. 147.
- Materiały zebrane w terenie we wrześniu 2020 r.