Wojenne cmentarze na wschodnich rubieżach Jury

W listopadowym wydaniu Kultury w lesie zapraszamy na wędrówkę po leśnych cmentarzach z I wojny światowej, położonych na pograniczy Jury i Wyżyny Miechowskiej. Siedem opisanych nekropolii stanowi miejsce spoczynku żołnierzy armii austro-węgierskiej i rosyjskiej, którzy polegli w czasie walk trwających od połowy listopada do grudnia 1914 roku. Na całym obszarze pomiędzy Krakowem i Częstochową toczyła się wówczas bitwa jurajska, w wyniku której wspomagane przez Niemców wojska austro-węgierskie zdołały zatrzymać trwającą od dłuższego czasu rosyjską ofensywę na zachód. Pamiętający tamte czasy cmentarz w Jangrocie-Cieplicach jest największą w tej części Małopolski nekropolią z I wojny – spoczywa na nim blisko 2600 żołnierzy obydwu armii. Cmentarz w pobliskim Zadrożu jest z kolei jednym z niewielu, który zachował do naszych czasów swój pierwotny układ przestrzenny. Wspólną cechą leżących dalej na wschód cmentarzy w Maszkowie, Naramie, Masłomiącej i Goszczy jest to, że w okresie międzywojennym wszystkie one miały zostać zlikwidowane w ramach tzw. akcji komasacyjnej. W realizacji tych planów przeszkodził jednak wybuch II wojny światowej…

Czytaj dalej →

Las Rudno i Puszcza Dulowska

Po raz pierwszy na łamach naszego Przewodnika pojawia się kompleks leśny, który w swojej nazwie posiada magiczne słowo puszcza. Co prawda w literaturze można czasem spotkać określenie Puszcza Trzebińska, które odnosi się do opisanych już przez nas lasów pomiędzy Olkuszem i Trzebinią, jednak występuje ono rzadko i nie ma charakteru oficjalnego. Tymczasem Puszcza Dulowska to nazwa pełnoprawna, wpisana do Państwowego Rejestru Nazw Geograficznych i występująca w opracowaniach, przewodnikach i na mapach. Jak się jednak okazuje, historia tego toponimu jest stosunkowo krótka. Na mapach austriackich z 1878 i 1907 r. dzisiejsza Puszcza to po prostu Dulowski Las. Takiego określenia używa również w swojej monografii z 1914 r. Stanisław Polaczek. Pisze on między innymi, że częściami Lasu Dulowskiego są: Brzezina, las 70 do 80-letni; Górki, las 50-letni; Kozakówka, las 70-letni; Pod Doręką z grubym drzewostanem; Trzy Kopce, las gruby 80-letni*. Las Dulowski znajdziemy też na międzywojennej mapie WIG z roku 1933. Wszystko wskazuje więc na to, że Puszcza Dulowska „powstała” dopiero po II wojnie światowej z połączenia dawnego Lasu Dulowskiego (część północna obecnej Puszczy) i Lasu Bagno (część południowa).

Czytaj dalej →

Las Zwierzyniec

W tym odcinku Przewodnika powędrujemy do serca puszczy, która niegdyś porastała wzniesienia Garbu Tenczyńskiego, poczynając od zachodnich rubieży Krakowa aż po okolice Chrzanowa. W przeciwieństwie do postrzępionego i podzielonego na drobne fragmenty Lasu Zabierzowskiego, las określany dziś mianem Zwierzyńca zachował do naszych czasów charakter rozległego, zwartego kompleksu, który wypełniony jest pamiątkami burzliwej i niezwykle urozmaiconej przeszłości.

Czytaj dalej →

Kultura w lesie na wakacjach

Tym razem proponujemy wakacyjne wydanie przewodnika, a w nim… krótką relację z wyprawy pieszej z Kalwarii Zebrzydowskiej do Iwonicza Zdroju. Trasa liczyła blisko trzysta kilometrów długości i prowadziła przez mało uczęszczane fragmenty Beskidu Makowskiego i Wyspowego, a następnie przez Pogórze Wiśnickie, Pogórze Rożnowskie i północny skraj Beskid Niskiego. Po drodze puste, nieuczęszczane przez turystów ścieżki, spokojne wioski z ciekawymi zabytkami, pola i łąki z wspaniałymi widokami oraz rozległe lasy. A w lasach – oczywiście kultura, o której opowiada zamieszczona w dalszej części wpisu fotorelacja.

Czytaj dalej →

Las Zabierzowski i okolice

Las Zabierzowski jest największym po Puszczy Niepołomickiej kompleksem leśnym położonym w bezpośrednim sąsiedztwie Krakowa. W zamierzchłych czasach tworzył on jedną całość z prastarą puszczą porastającą wzgórza Garbu Tenczyńskiego. Później musiał ustąpić w wielu miejscach pod naporem akcji osadniczej, która dała początek podkrakowskim miejscowościom takim, jak Balice, Burów, Aleksandrowice i Kleszczów. W XV wieku, kiedy wykarczowano leżący w pobliżu Kleszczowa wielki las o nazwie Chełm, Las Zabierzowski został ostatecznie oderwany od puszczańskich mateczników w zachodniej części Garbu. Końcowym efektem długich zmagań Lasu z osadnikami są jego współczesne granice: postrzępione, nieregularne, pełne wyrw i enklaw zajmowanych przez tereny rolnicze i zabudowę.

Czytaj dalej →